Het is ook mogelijk dat bepaalde klachten niet (of niet alleen) een direct gevolg zijn van NAH. Klachten kunnen ook een indirect (secundair) gevolg zijn van NAH… Doordat deze het gevolg zijn van óf extra worden versterkt door ander type klachten of veranderingen, die ook vaak voorkomen na NAH (…welke overigens *niet direct gerelateerd hoeven te zijn aan het hersenletsel op zich). Bijvoorbeeld:
– Lichamelijke klachten, zoals…:
- *Vermoeidheid !
- Krachtverlies of verlammingsverschijnselen; gevoelsstoornissen; gezichtsvelduitval.
- Oorsuizen (tinnitus).
- *Pijn of verhoogde spierspanning.
- *Problemen met slapen of een veranderd slaap-waakritme.
– Negatieve gevoelens of veranderde emotionele reacties, zoals…
- Somberheid, verdriet, verminderde interesse of betrokkenheid, stemmingsveranderingen, machteloosheid, depressie, etc.
- Verhoogde prikkelbaarheid, agitatie, boosheid, frustratie, etc.
- Angst, onzekerheid, minder zelfvertrouwen, onrust, verhoogde controlebehoefte, paniek, etc.
⇒ Dit soort emotionele of gedragsmatige veranderingen zijn vaak een (logische) reactie op het bewustwordingsproces en de verlieservaring na hersenletsel, ziekte, etc.
…Wanneer de gevolgen hiervan pas goed doordringen…
→ Waardoor bijv. aandacht- en concentratieklachten (ontstaan of) erger worden…
→ Waardoor alles nog meer energie kost…
→ Met weer een toename van o.a. vermoeidheid en negatieve gevoelens tot gevolg →
…Enzovoorts…
Lees verder: Wisselwerking met persoonlijke context…
dr Pauline Spaan, Klinisch Neuropsycholoog 