Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)

Acceptatie en Commitment Therapie (ACT) hoort net als MBCT tot de derde generatie gedragstherapieën. ACT is erop gericht om het zinloze gevecht met vervelende gedachten, emoties en lichamelijke sensaties te staken. Deze hangen nou eenmaal samen met beperkingen en verlies, zoals bijv. optreedt na NAH. Bij ACT krijgt u (1) praktische handvatten om onvermijdelijke zaken te leren accepteren. Zo bent u in staat om (2) uw aandacht meer te richten op de dingen die u werkelijk belangrijk vindt in het leven – ondanks dat NAH is opgetreden…

(1) Bij het Acceptatie–onderdeel van ACT leert u…:

Ruimte te maken voor vervelende emoties (=component Acceptatie).
Gezonde afstand te nemen van moeilijke gedachten – i.p.v. deze ‘letterlijk’ te nemen (=component Defusie).
Op een andere manier naar jezelf te kijken: door stil te staan bij wie je echt bent (=component Zelf – je identiteit, door alle ‘stormen’ van het leven (waaronder NAH) heen, incl. onze gedachten, gevoelens en gedrag daarbij…).
En meer te leven in het ‘hier en nu’ – i.p.v. in ‘vroeger’ en ‘later’… (=component Mindfulness).

⇒ Met deze vaardigheden zult u merken dat u niet meer zo snel vastloopt (en uzelf ‘verliest’) in de obstakels van uw leven. → Hierbij staat centraal: de bereidheid om open te staan voor alle actuele ervaringen (waaronder bijvoorbeeld de gevolgen van NAH).

→ N.B.: de Mindfulness– en de AFT/‘Omarm je emoties’-benaderingen sluiten hierbij aan.
→ Dit beantwoordt aan de hiervoor beschreven behandeldoelen nr. 2 & 3.

ACT

(2) Bij het Commitment-onderdeel van ACT leert u…:

Stil te staan bij de dingen die u echt belangrijk vindt in het leven (=component Waarden). Zie ook behandeldoel nr. 4.
En u gaat hier weer actief in investeren (=component Handelen/Toegewijde actie). Zie ook behandeldoel nr. 5.

⇒ Het ontdekken en formuleren van uw levenswaarden vormt de basis voor het stellen van praktische therapiedoelen, daarbij slim rekening houdend met de gevolgen van NAH die helaas onvermijdelijk (blijvend) zijn…

→ Door te leren heroriënteren op levenswaarden die nog wèl praktisch haalbaar zijn, kunt u opnieuw gaan investeren in uzelf. …Uw waarden fungeren zo als een soort innerlijk kompas.
→ U kunt uw eigen handelen hieraan toetsen en nagaan of deze inspanningen letterlijk ‘de moeite waard zijn’.

…..Deze afweging is zeker zinvol na NAH, waarna de meeste mensen verminderd belastbaar zijn. Dit wordt ook aanbevolen in Hoofdstuk 7 van het Handboek Neuropsychotherapie: “ACT is zinvol wanneer mensen met een neurologische aandoening of hersenletsel – door ‘fusie’ met oude overtuigingen (zie ook behandeldoel nr. 2) – méér energie investeren in vermijding en vechten tegen onvermijdelijk lijden (bijv. lichamelijke beperkingen, pijn, vermoeidheid of cognitieve problemen)… dan in een waarde-gerichte manier van leven.”

⇒ Het Commitment-onderdeel van ACT vormt de belangrijkste toevoeging vergeleken met andere benaderingen.
→ Door je door je waarden te laten leiden, binnen de mogelijkheden die er (hopelijk, tóch blijken te) zijn, krijg je immers weer het gevoel dat je leven zinvol is, en ga je je weer meer vitaal voelen!

…En bij het u helpen bedenken van praktische oplossingen om -na NAH- weer waarde-gericht te gaan leven (=component Handelen/Toegewijde actie) komen ook elementen uit Oplossingsgerichte Therapie van pas. …Zo proberen we samen, met u voorop!, ‘de mazen van het net te vinden’ 🙂

ACT is een bewezen effectieve therapie voor verschillende problemen, waaronder angst, depressie en lichamelijke ongemakken. ACT is los hiervan ook ‘gewoon’ bruikbaar om je kwaliteit van leven te verhogen – door je persoonlijke veerkracht te vergroten:

Oftewel: je psychologische flexibiliteit.
…Door niet langer te ‘vechten tegen…’ (bijv. de gevolgen van NAH),
maar te ‘vechten voor…’ (een desondanks waardevol leven).

⇒ Zie ook: ‘Psychological flexibility: How love turns pain into purpose’.
ACT-grondlegger Steven Hayes heeft een inspirerende TED talk gegeven, waarin hij vertelt hoe ACT ooit is voortgekomen uit zijn persoonlijke worsteling en pijn… Hij laat zien dat ACT in feite over liefde gaat…: Liefde voor jezelf en liefde voor anderen – “Never again: I will not run from me”.
….Bekijk de talk maar… (en er is Nederlandse ondertiteling/’Transcript’ via de instellingen beschikbaar). …Dit verhaal sluit ook mooi aan bij wat een oud-cliënte van mij aan het einde van de behandeling voor zichzelf op een flashcard had geschreven (zie de tekst-box onder behandeldoel nr. 5, elders op deze site).

Lapland2009_rendier

Doel van ACT kort samengevat:

Accepteer wat buiten je macht ligt, en verbind je ertoe te doen wat je leven verrijkt.

En wat zijn dan die praktische handvatten?
In ACT wordt heel ervaringsgericht (‘experiëntieel’) gewerkt, m.b.v.:

Metaforen (bijv. Touwtrekken, gericht op het aanleren van vaardigheden in de component Acceptatie);
Doe-oefeningen (bijv. Levenskompas, gericht op bewustwording en het aanleren van vaardigheden in de component Waarden);
Ervaringsgerichte oefeningen (bijv. mindfulness).

Nog wat ‘leesvoer’: (ik zal u daar binnen de therapie, indien van toepassing, verder over adviseren)

Voluit Leven. Helder opgebouwd zelfhulpboek over ACT, algemeen toepasbaar, incl. mindfulness-oefeningen op CD.
Leven met pijn: De kunst van het aanvaarden. Sluit aan op ‘Voluit Leven’, maar dan toegespitst op het leren omgaan met chronische pijn. Ook incl. mindfulness-oefeningen op CD.
Uit je hoofd, in het leven. Zelfhulpboek van Steven Hayes zelf, in het Nederlands vertaald.
Het leven is geen feest: De mythe van het maakbare geluk. Geen zelfhulpboek, maar meer beschouwend van aard, over ACT. Verfrissend en geestig geschreven, door de Nederlandse klinisch psycholoog/psychotherapeut Ando Rokx.
Diverse ACT oefeningen en metaforen zijn hier en elders op dezelfde site te downloaden (van ‘ACT in Actie’, incl. een kortere en een meer uitgebreide uitleg van ACT). Deze downloads geven een goede praktische indruk van de therapie zelf. Ook zijn Zelf-testen, omtrent de vraag hoe flexibel je bent, hier in te vullen (ontwikkeld door dezelfde auteurs).
N.B.: Ik heb zelf nog andere oefeningen tot mijn beschikking: op papier en in de vorm van (ingesproken) mindfulness-oefeningen. Deze zijn gericht op het trainen van vaardigheden in de diverse ACT componenten. Deze zult u apart van mij krijgen, als we hiermee werken. Deze zijn afkomstig van de docenten die mij in ACT hebben opgeleid: Jacqueline A-Tjak en Ingrid Postma.
Ik ben lid van de internationale ACT-vereniging en van het Nederlands-talige gedeelte hierbinnen: ACBS-BeNe.